Ο Λιαπαδίτικος Ελαιώνας

Ελιές, τα ευλογημένα δέντρα στο βουνί

Στο χωριό μας είναι φυτεμένες εσήμερα περίπου 150.000 ρίζες ελιές. Για τον ακριβή αριθμό των ελειοδένδρων δεν έχουμε στοιχεία. Λένε στο χωριό ότι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, εφυτευτήκανε πολλοί μούροι. Η αιτία που φυτεύανε τους μούρους, ήτανε για να μεγαλώσει ο αριθμός των ελαιόδενδρων, καθώς όταν προικίζανε τις κοπέλες τους δίνανε, εκτός από χρυσάφι και όβολα και τόσες ρίζες ελιές, για να βγάνουν το εισόδημά τους.

Δεν μάθαμε για το πότε εφυτεύτηκε ο λιαπαδίτικος ελαιώνας. Στο internet υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες, οι οποίες αφορούν τον κερκυραϊκό ελαιώνα στο σύνολό του. Στο διάστημα από το 1750 μέχρι το 1878 ο αριθμός των ελαιοδένδρων από 1873.730 έφθασε τα 3814.730 στην Κέρκυρα και τους Παξούς με παραγωγή 70.000 βαρέλες* λάδι κάθε δύο χρόνια (* κάθε βαρέλα χωρούσε 70 κιλά). Πηγή: (Λουκιανού Ζαμίτ, “Η οικονομία της Επτανήσου επί Αγγλικής Προστασίας, σελίδα 13).
Επειδή τα σχετικά στοιχεία είναι λίγα, όποιος έχει πληροφορίες, να μας τις δώσει για να τις μάθουν όλοι.

Μάθαμε ότι ο ελαιώνας  του Άη Μαθιά, χρονολογείται περίπου γύρω στο 1630. Αυτή η χρονολογία δημιουργεί μία πιθανή υπόθεση, που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και ο λιαπαδίτικος ελαιώνας, μπορεί να φυτεύτηκε τότε περίπου. 

Σχετικά με το θέμα, σημαντική θεωρείται η τοποθέτηση του κ. Δημήτρη Σαρρή, Λέκτορα Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο οποίος τοποθετήθηκε μετά από έρευνα, για τα ελαιόδενδρα των Παξών. Λέει σχετικά, ότι “πολλοί θεωρούν ότι οι ελιές φυτεύτηκαν όλες κατά την περίοδο των Βενετσιάνων. Η αλήθεια είναι ότι οι ελιές προϋπήρχαν στους Παξούς, αλλά σε μικρότερο αριθμό και πολλές από αυτές καταστράφηκαν με τη λεηλασία του 1537. Πολλές από τις καμένες ελιές ξαναβλάστησαν και μπολιάστηκαν κατά την Ενετοκρατία. Έτσι η ρίζα μπορεί να είναι μεγαλύτερης ηλικίας από το υπόλοιπο τμήμα του δένδρου. Εξ άλλου, σύμφωνα με τον κ. Σαρρή το ξύλο της ρίζας είναι περισσότερο ανθεκτικό στη διάβρωση από αυτό του κορμού. Με αυτό τον τρόπο στη ρίζα διατηρείται περισσότερο υλικό για τη χρονολόγηση ενός ελαιοδένδρου. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι χρονολόγησης όπως η οπτική και η ραδιοχρονολόγηση”.  
Οι παραπάνω επισημάνσεις, ενδέχεται να ισχύουν σε κάποιο βαθμό και για τον λιαπαδίτικο ελαιώνα.

Λέγεται επίσης, ότι οι Ενετοί, θέλοντας να βοηθήσουν έμπρακτα τσου Κερκυραίους, πήρανε χώμα από διάφορα χωριά και το στείλανε στη Βενετία για εργαστηριακό έλεγχο, προκειμένου να αναλύσουν την οργανοληπτική του σύνθεση. Οι επιστήμονες εκεί, τον καιρό εκείνο, βρήκαν το χώμα κατάλληλο και πρότειναν να φυτευτούν στο νησί ελιές. Η παράδοση λέει, ότι οι Κερκυραίοι δεν ήτανε ευχαριστημένοι με αυτή την πρόταση και γιαυτό δεν την είδαν με καλό μάτι. Οι Ενετοί για να τους πεισθούν στην ελαιοφύτευση, το 1565 εκδόθηκε από τους Ενετούς διάταξη που αφορούσε την επέκταση της ελαιοκομίας Για κάθε 100 νέα ελαιόδενδρα, η ενετική κυβέρνηση έδινε αμοιβή 42 τσεκίνια. (Τα τσεκίνια ήταν χρυσά νομίσματα που το 1529 αντιστοιχούσαν με 2,84 λίρες). 
 Με τη σειρά τους οι Κερκυραίοι άλλάξαν γνώμη και για να εισπράξουν μεγαλύτερο πριμ φύτεψαν τις ελιές πολύ κοντά τη μία στην άλλην, με αποτέλεσμα οι ελιές μη έχοντας τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε πλάτος, αναπτύχθηκαν σε ύψος.

Αναφέρεται ακόμη, ότι σε κάθε είκοσι (20) ρίζες ελιές, εφυτεύανε και ένα αγρίλι που λέγεται και λιάστρος.
Γενιές και γενιές, οι Λιαπαδίτες μαζώνανε τις ελιές τους και το λάδι της χρονιάς ήτανε το εισόδημά τους. Παλαιά, τις ελιές τις μάζωναν με τα χέρια μέσα από τα χόρτα, εργασία πολύ σκληρή για τις γυναίκες. Όμως υπάρχουν αφηγήσεις για παλιές εποχές, που λένε ότι οι γυναίκες που μάζωναν τις ελιές, ήτανε ευχαριστημένες, τραγουδούσαν και δίνανε πνεύμα γιορτής στο μάζωμα. Οι αργατίκισες επλερωνόντανε με τη ζουρνάδα, τόσα όβολα και μαρέντα. Και όταν τελειώνανε οι ελιές, πολλοί έκαναν κοκολόϊ. 

Δηλαδή όποιος ήθελε επήγαινε και εμάζωνε ελιές όθε έβρισκε.

Ο εχθρός τση ελιάς είναι ο δάκος. Για την καταπολέμησή του -μετά την ανθοφορία- στήνουν δακοπαΐδες. Για κάθε 2-3 δέντρα, βάνουνε μία δακοπαΐδα, που είναι μία γιάλινη καράφα που μέσα της της βάνουνε νερό και διάλυμα θειικής αμμωνίας 2%. Της ρίχνουνε ακόμη ένα γλυκό χυμό για να δώσει χρώμα και άρωμα για να προσελκύει τους δάκους. Στη ρίζα της ελιάς που είναι η δακοπαΐδα, τσιτάνε ένα σημείωμα, που γράφουνε οι μετρητές πόσοι δάκοι επέσανε μέσα στην παΐδα. Από το μέσο όρο των εντόμων, υπολογίζεται το μέγεθος της προσβολής του καρπού από το δάκο.

Αν η προσβολή ήτανε μεγάλη, εκάνανε δολωματικούς ψεκασμούς ή και αεροψεκασμούς στη συνέχεια. Με τσου αεροψεκασμούς δεν λύθηκε το πρόβλημα της δακοκτονίας, χώρια που έγιναν οικονομικές ατασθαλίες και μολύνθηκε και το περιβάλλον. Έγιναν παράνομοι αεροψεκασμοί από το 1999 μέχρι το 2003, και μάλιστα με ένα εντομοκτόνο φάρμακο που έχει απαγορευθεί από την Ε.Ε. Αργότερα έγιναν αεροψεκασμοί από το έδαφος, χωρίς θεαματικά αποτελέσματα.

Τις ελιές τσι περιποιγιούνταν οι νυκοκυραίοι και τους ρίχνανε κοπριά και βάνανε κλαδευτές και τις κλαδεύανε. Έτσι φέρνανε στο σπίτι τους και ξύλα για την στια τους. Τα τελευταία χρόνια, η δουλειά εέγινε ευκολότερη, γιατί τώρα δεν κθαρίζουν τις ελιές, αλλά τους ρίχνουνε λιπάσματα και φάρμακα δηλητήρια που καίνε τα χόρτα. Ύστερα στρώνουνε τα δίχτια τους και περιμένουνε να πέσουνε οι ελιές. Αν φυσούσε  τη νύχτα δυνατός αέρας, ατρέχανε χλούμπα να πάνε να μάσουνε τις ελιές από τις στράτες, πριν περάσει ο κόσμος και τίςι πατήσει.

Εδώ εδένανε τσου γαϊδάρους 

Από το μόντε, οι ελιές επηγαίνανε στην αλεστική -στο λουτρουβιό δηλαδή- με γαϊδάρους ή με τραχτέρια και το λουτρουβιό τσι άλεθε. Στη διπλανή φωτογραφία, υπάρχουνε ακόμα οι χαλκάδες που εδένανε τους γαϊδάρους, έξω από τη μηχανή του Καβαλάρη.

Για πολλά πολλά χρόνια υπήρχε επιδότηση τση ελαιοπαραγωγής. Τώρα όμως η επιδότηση αποσυνδέθηκε με την παραγωγή και δεν υπάρχει κίνητρο, άφηκε που θα την κόψουνε σε λίγο κι' αυτήνε. Άλλωστε η τιμή του λαδιού –το πεντάρι που είναι η βάση- είναι χαμηλή και όλο πέφτει, ενώ τα λιπάσματα και τα αγροεφόδια όλο ακριβαίνουν.

Τελευταία, ένα άλλο πρόβλημα που απασχολεί όλους τσου Κερκυραίους είναι η παράνομη υλοτομία. Κόβουνε τις ελιές σε πολλά χωριά, λιανίζουνε τους κλώνους και με φορτηγά αυτοκίνητα παίρνουνε τα ξύλα στην Ιταλία. Για να πάρουνε λίγα ευρώ, πολλοί αγρότες δέχονται να κόψουνε τις ελιές τους και να πουλήσουν τα ξύλα. Ξένοι μετανάστες στη συνέχεια αναλαμβάνουνε να τις κόψουν ακούστε με πόσο! με δώδεκα (12) ευρώ τη μίαν και να τις φορτώσουνε σε φορτηγά. Τα παράνομα φορτία περνάνε από το λιμάνι, αλλά δεν τους βλέπει καένας.

Το μέλλον του λιαπαδίτικου ελαιώνα είναι πλέον αβέβαιο και όλοι αναρωτιούνται, τι θα γίνει ο ελαιώνας αφού οι νέες γενιές ασχολούνται με άλλες δουλειές και όχι με τις ελιές; 

Όλοι προτιμάνε να πάνε γκαρσόνια με ...ένσημα.
Τι θα γίνεται σε είκοσι χρόνια από τώρα;
Οι μεγάλοι ανησυχούν πολύ και με το δίκιο τους.

Ωστόσο για να καλοπιάσουν τους νέους, τσου ετοιμάσανε δρόμους. Όλοι οι δρόμοι στο βουνί είναι τώρα ασφαλτοστρωμένοι, με εύκολη πρόσβαση στις μεταφορές και στα οχήματα της δασικής υπηρεσίας και της πυροσβεστικής.

Το θέμα είναι ανοιχτό γιατί λησμονήσαμε πολλά... και θα βάλουμε και φωτογραφίες...

Το χωριό είχε πολλά λουτρουβιά. Αναφέρουμε όλα όσα γνωρίζουμε και αν αλησμονήσαμε και κάποια, να μας το πείτε. 

Σχετικές πληροφορίες διαβάστε και στην ανάρτηση: “Τα λουτρουβιά του χωριού”.