Τα λουτρουβιά του χωριού

Σαν ελαιοπαραγωγικό χωριό, τσου Λιαπάδες υπήρχανε πολλά λουτρουβιά. Ήτανε λουτρουβιά ιδιωτικά για τη σοδειά του καθενός και κοινόχρηστα που αλέθανε και ελιές αλλουνώνες. Τα λουτρουβιά ξεχωρίζονται ακόμη σε παραδοσιακά με κινητήρια δύναμη το άλογο ή το γάιδαρο και σε μηχανοκίνητα με κινητήρια δύναμη τον ατμό και τον ηλεκτρισμό.

Παραδοσιακό διακοσμητικό λιθάρι

Στο λουτρουβιό, εβάνανε τσι ελιές μετρημένες σε αλεσιές και τσι αλέθανε με τα λιθάρια που τα τράβουνε άλογο ή γάϊδαρος. Ακατόπι εβάνανε τα ζυμάρια σε σφυρίδες, που ύστερα τσι εβάνανε στη βίδα και τσι εσφίγγανε με τον αργάτη. Το λάδι έπεφτε στο κατωλαύρι και από κει το βγάνανε με τον κούτελα. Ο κούτελας είναι η μισή κολόκα. Έπειτα εγιομίζανε με το χωνί τα αγγιά που παλαιότερα ήτανε τα κατσούπια και τώρα τα μπιτόνια. Πολλά παιδιά επηγαίνανε στο λουτρουβιό με ένα κομμάτι ψωμί και εχαλεύανε να τσου το κάμουνε μπουκουβάλα, δηλαδή να τσου το βουτήσουνε στο κατωλαύρι. Σε λίγες ώρες ο παραγωγός έπαιρνε το λάδι του, αφού το λουτρουβιό εβάστουνε το ξάϊ, δηλαδή τα αλεστικά δικαιώματα.

Η οξύτητα του λαδιού είναι ανάλογη με την περιποίγηση που έχουνε οι ελιές. Οι καλές ελιές βγάνουνε από 3 μέχρι 5 βαθμούς. Οι πολλοί βγάνουνε ...μέχρι 25άρι! Τα τελευταία χρόνια όμως στο χωριό βγάνουνε λάδι με χαμηλή οξύτητα.

Αναφέρουμε όσα λουτρουβιά γνωρίζουμε και αν αλησμονήσαμε και κάποια, είμαστε ανοιχτοί να το διορθώσουμε. 

Παραδοσιακά λουτρουβιά λοιπόν είχανε: Αντάρτης (μονολίθαρο), Αντριόλος, Βιάρος, Γιάννης Μποζίκης, Δημάρχενα, Κεμαρίδιας, Λεπενιώτης, Λολής,  Ματζής Σπύρος, Ματζής Γιάννης, Μεσόνης (μονολίθαρο), Ντορής Σπύρος, Παπαρέλας, Σινιόρης, Σόκας Δήμος, Σπύρος τση Μυράνθης, Τζίτζηρας Βασίλης, Τζούρος, Τσοτσώνης, Φάλτσος, 

Μηχανοκίνητα: Αντζουλής Μακελάρης, Βελές, Καβαλάρης, Λαής Γιώργος, Πέπος (μηχανή), Πέπος γιατρός, Πέπος Σπύρος, Συνεταιρισμός.

Σήμερα στο χωριό μας –ατυχώς- δεν λειτουργεί κανένα λουτρουβιό. Όλοι πάνε τσι ελιές τους για άλεσμα αλλού, άλλοι στου Καρτούτση, άλλοι στο Βίστωνα, άλλοι τσου Σιναράδες... και όθε αλλού.
Επίσημα στοιχεία της Ενετικής κυβέρνησης, αναφέρουν ότι το 1756, στην Κέρκυρα και στους Παξούς υπήρχαν 877 λουτρουβιά.
Σχετικά με το θέμα, επισκεφθείτε και την ανάρτηση: “Ο Λιαπαδίτικος ελαιώνας”.

Τα πηγάδια του χωριού

Το πηγάδι τσου Σκάμπους

Από τα πηγάδια του χωριού, οι παλαιοί Λιαπαδίτες αντλούσαν παλαιότερα το νερό. Το νερό είναι ένα κοινωνικό αγαθό που ανήκει σε όλους και που όλοι δικαιούνται να έχουν εύκολη πρόσβαση τσι πηγές του. Νερό δικαιούνται ακόμη και τα ζώα, μικρά ή μεγάλα, γιαυτό και σε περιπτώσεις λειψυδρίας, ετοιχοκολλούσανε στο χωριό μία ταμπέλα που έλεγε πόσο νερό δικαιούνται τα ζώα. Οι άνθρωποι επαίρνανε το νερό από τα πηγάδια, για να πίνουνε αλλά και για τη λάτρα του σπιτιού. Για το μαγειριό, για το πλύσιμο των σκουτιών και για ατομική καθαριότητα, που ετότες εγενόντανε πιο αραιά και με λιγότερο νερό. Το νερό τση βροχής που το εμαζώνανε από τσι σγόρνες, τόχανε για να ποτίσουνε τα ζα και τσου κήπους. Για την αλυσίβα επροτιμούσανε το νερό τση βροχής, όπως και για άλλες χρήσεις όπου το βρόχινο νερό ήτανε το καλύτερο, μοναχά που δεν επινόντανε. 

Το πατινό στο Νιο.

Τα πηγάδια είχανε τροχαλιά από πέτρες στο εσωτερικό τους και τράχηλα ένα μέτρο πάνω από τη γης για προστασία, ενώ στον πάτο τους είχανε την πηγαδίνα, που ήτανε ένας λάκκος στο κέντρο του θυθού για να πέφτουν εκει μέσα τα μπάμπαλα. Το νερό το εβγάνανε με το σίκλο ή με ένα λατί. Εμολέρνανε το σίκλο με το σκοινί στο πηγάδι, του κάνανε  μία γυρισιά, τονε γιομίζανε νερό και τον ανηβάζανε για να γιομίσουνε τα αγγιά τους. Άμα ο σίκλος έντενε ή εκοβγόντανε το σκοινί, τον εβγάνανε με το ραμπαούλι, που είναι ένα είδος σα μία μιτσή άγκυρα. Τα πηγάδια, εχρησιμοποιούντανε παλαιά και σαν ψυγεία. Θυμούνται οι παλαιοί, ότι στη Γιόφυρα ο Πατάτας και ο Πουλακίδας, είχανε τσι γαζόζες και τσι μπύρες μέσα στο πηγάδι για να είναι δροσερές. Ακόμα και εσήμερα κάποιοι Λιαπαδίτες έχουνε μέσα στα πηγάδια τους ένα σκοινί και κρεμάνε ένα μποτσί μέ καθαρό νερό ή με ούζο για τσι ανάγκες τους. Το ίδιο έκανε και ο Αιμίλιος ο Γιανναδίτης που εκρέμουνε το κρασί του στο πηγάδι για να είναι φρέσκο.

Ο Βόθινας

Τα πηγάδια στο χωριό τα επισκεφτόντανε κάθε μέρα όλα τα σπίτια για να πάρουνε νερό για τσι ανάγκες τους. Συνήθως τη μεταφορά τηνε κάνανε οι γαϊδάροι, που ήτανε φορτωμένοι με τσι ξύλινες κάρτες, με τεπόζιτα ή με λάτες. Η κάθε γυναίκα έπαιρνε και στο κεφάλι της μία λάτα γιομάτηνε. Έβανε ένα μποδολόγο από μια ποδιά ή κάποιο σκουτί και κάποια άλλη γυναίκα τση απόθωνε τη λάτα απάνω στο μποδολόγο. 
Για να μην κλουδακάει το νερό στη λάτα, εβάνανε ένα λιόκλαρο. Στο πηγάδι, έπινε και ο γάϊδαρος, ο οποίος έπινε από το σίκλο, αλλά δεν τονε σιενόντανε καένας γιατί είναι χορτοφάγο ζώο. Για να πιεί το άλογο και η αγελάδα, τσου σουρίζανε. 
Τα δημόσια (κοινόχρηστα) πηγάδια στο χωριό, που ήτανε βρυσικά, εβρισκόντανε κοντά στο χωριό και ήτανε τα εξής: Τρία πηγάδια ήτανε στο Νιό, το κορφινό, το πατινό και ο βόθινας που το νερό του δεν επινόντανε. Τα πηγάδια του Ανίκητου και τση Καμάρας, τα κάνανε οι Ενετοί, μαζί με άλλα οχυρωματικά έργα, προσφορά για τσου κατοίκους του χωριού. Είναι σκεπασμένα με θόλο και αποτελούν μνημεία τέχνης για την εποχή εκείνηνε. 

Το κορφινό στο Νιό

Δεν έχουμε πληροφορίες για τη χρονολογία που εγινήκανε. Περίπου το 1950, εγινήκανε τα πηγάδια τσου Σκάμπους και στην Καμάρα. Ελειτουργούσανε με αντλία (πόμπα), όχι όμως για πολύ καιρό, γιατί όλο εχαλούσανε από την άγνοια και την πολλή και άσκοπη χρήση και γιατί την εποχή εκείνηνε, δεν επροβλέψανε για ταχτική συντήρηση. 

Πολλά άλλα πηγάδια υπάρχουνε σε χτήματα χωριανώνες, για να ποτίζουνε τσου κήπους τους. Τα πιο πολλά πηγάδια είναι στο Απανωλίβαδο, στη Βρύση, στο Κοπάκι, τσου Μεσόνους, στον Πηλό, στην Καμάρα και σε άλλα μέρη του ίδιου ύψους από τη θάλασσα. Τα πιλιότερα είχανε και γεράνιο, που ήτανε μία μακριά λάντσα με αντίβαρο στο απίσω μέρος και ανιβοκατίβενε εύκολα.

Το πηγάδι του Ανίκητου

Στο βουνί δεν υπάρχουνε βρυσικά πηγάδια, αλλά στέρνες που τσι γιομίζουνε με νερό τση βροχής, που το μαζώνουνε με σγόρνες ή με αυλάκια, για νάχουνε νερό για τα ραντίσματα. Εσήμερα,τα πηγάδια του χωριού επαρατηθήκανε και δε λειτουργούνε ούτε σαν μουσειακά κομμάτια. Στο ένα στο Νιό, εβγήκε μία αγριοσουκιά και εχάλασε το πηγάδι, που παλιά ήτανε το σουλάτσο αγοριών και κοριτσιών. Τση Καμάρας το πηγάδι εχώθηκε από τα χώματα και καμμία Αρχή δεν ενδιαφέρθηκε να τα ασκώσει (δέκα χρόνια είναι εκεί). Το πηγάδι του Ανίκητου εξωραΐστηκε και είναι μεν όμορφο, όμως έχασε την ιστορία του και την ομορφιά τση παλαιότητας.
Εκτός από τα δημόσια - κοινόχρηστα πηγάδια, όπως αναφέρονται παραπάνω, υπάρχουν σε χτήματα χωριανώνες, μερικά πηγάδια περιποιημένα, με υψηλή αρχιτεκτονική, με θόλο, που δείχνουν καθαρά ότι ανήκουνε σε ιδιώτες.

Όσοι ξέρουνε πληροφορίες για τα πηγάδια του χωριού, να μας τσι δώκουνε. Είναι ευπρόσδεκτες...